Wat is de psychologische werking achter de angst voor het coronavirus?
Je kan er inmiddels niet meer omheen: het coronavirus (COVID-19) is een pandemie en overal om ons heen. Een nieuw, onbekend virus, waarvan we in andere landen de grootschalige gevolgen zien. In de afgelopen weken is het ons leven binnengeslopen en sinds gisteren zien we in Nederland op grotere schaal reacties in de maatschappij. De RIVM hotline die roodgloeiend staat, Facebookgroepen en -berichten, evenementen die worden gecanceld en landgenoten die zich wapenen met tientallen rollen toiletpapier in de supermarkt. Maar hoe werkt dat nu eigenlijk, de angst voor dit coronavirus?
Wat is angst?
Angst is een emotie die jouw lijf en je hersenen het signaal geven ‘ik ben in gevaar’. Het is een perfect mechanisme van jouw brein dat jou helpt om gevaarlijke situaties te herkennen, risico’s te mijden en cruciale situaties te overleven. Stel je voor dat je op de Savanne loopt en je ziet in de verte een leeuw. Jouw lijft reageert dan met lichamelijke (hartkloppingen), cognitieve (je denkt ‘ik 
moet hier weg’!), emotionele (angst) en gedrag (je loopt de andere kant uit). Wanneer iemand geconfronteerd wordt met gevaar, beoordeelt het brein (de amygdala) de mate van gevaar. Wanneer de amygdala gevaar waarneemt, stuurt het direct een signaal naar de hypothalamus. Deze functioneert als het controlecentrum dat met de rest van het lijf communiceert middels het zenuwstelsel. Je lijf helpt je daarbij door adrenaline en cortisol aan te maken, een stofje dat ervoor zorgt dat jouw lichaam geactiveerd wordt en dat je helpt om te verstijven – vluchten – of vechten. Hartstikke handig!
Waarom hebben we angst voor het coronavirus (COVID-19)?
De angst voor het coronavirus (COVID-19) vertelt jou dat jouw brein signaleert dat er gevaar dreigt. In dit geval lijkt het gevaar uit een aantal elementen te bestaan:
- Schaarste: Mensen zijn bang dat er tekorten gaan dreigen, die voor hun huidige manier van leven een bedreiging vormt. Dit kan een grote bedreiging (een tekort aan medische zorg, voedsel, inkomen) of kleine bedreiging zijn (producten die je leven vereenvoudigen; lastig om te weinig toiletpapier te hebben).
- Verandering en verlies: Een situatie als deze heeft een grote impact op de hele maatschappij. Ineens zijn je kinderen thuis of werk jij thuis. Je gaat misschien niet meer naar je gebruikelijke sportclub, feestjes worden afgezegd, het dagelijks leven is ‘anders’. Dit vraagt een aanpassing van je dagelijkse routines, wat soms vreemd of ‘niet kloppend’ kan voelen. Mensen zijn gewoontedieren en het hebben van vaste ijkpunten in je leven, geeft je een gevoel van houvast. Ook vervullen je dagelijkse routines bepaalde primaire behoeften, zoals sociaal contact (met je collega’s) of zingeving. Wanneer je routines deels wegvallen, verlies je ook een stukje houvast en invulling van je behoeften. Grote veranderingen kunnen mensen een gevoel van verlies geven en bedroefde of onbestemde gevoelens. Hoe makkelijk je hiermee om kan gaan, verschilt per persoon en hangt samen met je persoonlijkheid, psychologische flexibiliteit en veerkracht.
- Het onbekende: “Onbekend maakt onbemind” of “wat de boer niet kent dat eet hij niet”. Bekende spreekwoorden die eigenlijk hetzelfde aanduiden; mensen houden van het bekende. Wat bekend is, is veilig. En andersom dus ook; wat onbekend is, is onveilig. Misschien herinner je je nog de missionaris die een inheemse stam wilde bekeren op een klein eilandje voor de kust van India een aantal jaar terug. Deze stam die van de buitenwereld was afgesloten, reageerde op deze missionaris als een bedreiging. Waarom? Ze kenden niets anders dan hun eigen leefwereld en dit nieuwe ‘object’ was een bedreiging voor hen. Onbekend is tot op zekere hoogte interessant. Maar té onbekend? Dat voelt onveilig. Van geheel onbekende zaken weet je niet wat het gaat doen en daarmee is per definitie bedreigend, want je hebt er geen controle op. Dit maakt dat mensen bij contact met het onbekende vaak op zoek gaan naar informatie die het onbekende bekend maken. Hoeveel nieuwsberichten heb jij al gelezen over het corona virus?
Wat kan je doen aan gevoelens van angst, stress en ongemak bij het coronavirus? Onze tips:
- Onze eerste tip is waarschijnlijk meteen de meest lastige. Accepteer de situatie en veranderingen zoals ze zijn en accepteer dat je je daar soms bang of gestrest bij kan voelen. Weerstand hebben tegen wat er is of wat er gaat komen, gaat je namelijk helemaal niet helpen. Berust erin dat het is zoals het is en wanneer je je ongemakkelijk, bang of gespannen voelt.
- Besef dat veranderingen uiteindelijk ook mogelijkheden kunnen bieden voor groei. Misschien merk je dat je bepaalde dingen deed, gebruikte of dacht, zonder dat je erbij stil stond of dat voor je nodig wa
s. Ook zou je bijvoorbeeld kunnen merken dat je door thuiswerken veel meer rust ervaart, of dat sommige taken die je deed of meetings die je had op je werk, helemaal niet zo nodig waren. - Misschien kom je ook tot nieuwe inzichten over jezelf of nieuwe ideeën. Bijvoorbeeld dat je beseft hoe belangrijk sociaal contact voor je is, hoe belangrijk jouw geliefden voor je zijn of dat je meer het normale leven waardeert dat je eerst voor lief nam. Zet dit dan ook om in concrete acties! Cliché, maar heftige gebeurtenissen zorgen vaak pas voor echte veranderingen en helpen je om te focussen op datgeen in je leven wat echt belangrijk voor je is.
- Creëer voor jezelf nieuwe routines die je houvast, zingeving en plezier bieden. Wanneer je nieuwe routines vasthoudt, worden deze binnen een aantal dagen ook weer gewoon en zul je merken dat je je comfortabeler voelt. Het geeft je een stukje gevoel van controle terug, waar je die niet kan hebben over externe zaken. En waar dat niet kan? Laat het los en beperk je tot bepaalde handelingen of momenten op de dag, bijvoorbeeld een vast ritueel als je naar bed gaat. Zeker voor mensen die vaak wat meer moeite hebben met veranderingen, zoals sommige mensen met angstklachten, autisme of ADHD, kan dit hernieuwde houvast geven.
- Vergroot je psychologische flexibiliteit en mentale veerkracht. Vergroot je vertrouwen in je eigen capaciteiten en je vertrouwen in het aankunnen van uitdagingen. Leer jezelf om uit te gaan van helpende gedachten, niet te verzanden in negatieve emoties en blijft contact houden met wat voor jou belangrijk is.
Test hoe jij omgaat met stressvolle situaties en ontvang persoonlijke tips! Test het hier.
Bang, gestresst of gewoon even stoom afblazen? Je kan bij ons ook een losse sessie coaching boeken met een ervaren therapeut.
Ook mogelijk interessant voor jou
Vast in je werk? Kies voor een loopbaancoach
(Online) psychologische behandeling
(Online) diagnostiek zonder wachtlijsten
Bzonder! helpt je ontwikkelen naar de beste versie van jezelf.